Ο Ασωπός είναι ποταμός του Νομού Φθιώτιδας μήκους περίπου είκοσι χιλιομέτρων κι έχει τις πηγές του στο ωραιότατο και καταπράσινο βουνό της Οίτης- με θαυμάσια κι απέραντα δάση , μεγάλα οροπέδια- κάτω από τις πυκνοδασωμένες πλαγιές των κορυφών της Ξεροβούνι (1817μ), Τσικλέρι (1700μ) και Μεσοράχιη (1300μ), δύο χιλιόμετρα περίπου από την Παύλιανη, τον οποίο αναφέρει ο Ηρόδοτος ως χαράδρα Ασωπού και χύνεται ως γνωστό στο Σπερχειό ποταμό κοντά στην Αλαμάνα. Με ανατολική κατεύθυνση περνάει ανάμεσα από τη πάνω και κάτω Παύλιανη (420 κατ. υψομ. 1050μ), συγκεντρώνει τα νερά κι άλλων ρυακιών της περιοχής και λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω , ύστερα από μια πετρώδη, αλλά και με μικρούς θορυβώδεις κι ωραίους καταρράκτες κοίτη, σχηματίζει μια μικρή λίμνη κοντά στη σιδηροδρομική γέφυρα του Ασωπού. Μετά τη Γέφυρα τα νερά πέφτουν ορμητικά σχηματίζοντας κι άλλους μικρούς καταράκτες και με την ίδια πάντα κατεύθυνση μετά από 500 μέτρα παίρνει βόρεια κατ/νση από όπου αρχίζει και το κύριο μέρος του φαραγγιού, το περασμά του οποίου μας ενδιαφέρει. Στους αρχικούς κλάδους του υπάρχουν οι γνωστές σιδηροδρομικές γέφυρες του Ο.Σ.Ε., Ασωπού και Παπαδιάς. Από τη φαραγγιώδη αυτή κοίτη - προς το τέλος κι αριστερά προβάλλουν οι γκρεμοί ''Τραχίνιαι Πέτραι'' της αρχαιότητας- περνούσε η Ανοπαία ατραπός την οποία ακολουθούσε ο Εφιάλτης με τους Πέρσες για να κυκλώσουν από τα νώτα τον Λεωνίδα με τους υπερασπιστές τους στα στενά των Θερμοπυλών. Ύστερα δε από την εξοδό του στη πεδιάδα - θέση Σιδερόπορτα, που λέγεται έτσι λόγω των δύο μεγάλων κι απότομων βράχων αριστερά και δεξιά της κοίτης του- ο Ασωπός διανύει μια απόσταση 5-6 χιλιομέτρων ως την εκβολή του στη κοίτη του Σπερχειού. Το Φαράγγι του Ασωπού διανύει βραχώδες μέρος των διαχωριστικών ορίων των δυο γειτονικών καταπράσινων βουνών: Οίτης και Καλλιδρόμου. Στους Αρχαίους χρόνους ο Ασωπός καθώς και οι δυο μικροί ποταμοί, που ρέουν παράλληλα μ' αυτόν βοριά του , Μέλας (Μαυρονέρι) και Δύρας (Γοργοπόταμος) χύνονταν απ' ευθείας στο Μαλιακό κόλπο, ενώ σήμερα εκβάλλουν στο Σπερχειό ποταμό ως παραπόταμοί του (πηγή: Σημειώσεις του Δημ. Μπότση Δάσκαλου-Ορειβάτη, Λαμία).
